Contact| Colofon| Agenda|
JeugdPsychiatrie

Inspraak

Hoeveel inspraak mag een kind hebben in diens behandeling? De Poolse pedagoog Janusz Korczak gaf kinderen alle inspraak in de organisatie van het weeshuis waarover hij de leiding had en niet alleen inspraak maar ook verantwoordelijkheid en zelfbestuur. Maar ja, een weeshuis is iets anders dan een behandelinstelling, waar volwassen hoog opgeleide hulpverleners verantwoordelijkheid dragen en op hun beurt weer verantwoording moeten afleggen aan een eindverantwoordelijke zoals een gedragswetenschapper. Niet het kind en evenmin de hulpverlener hebben hier het laatste woord, maar de wetenschap. Hoe effectief werkt dit model in de praktijk?

Anneke is een meisje van 10 jaar met de diagnose McDD (Multiple complex Developmental Disorder) als ze in dagbehandeling komt. Thuis heeft ze veel driftbuien, weinig tot geen vriendjes of vriendinnetjes, veel ruzie met haar ouders. Het lijkt of ze alles wil bepalen en geen tegenstand of tegenspraak duldt. Ze gedraagt zich als een prinsesje en zelfs al als een heuse koningin die alles voor het zeggen wil hebben en anderen naar haar pijpen laat dansen. De ouders merken dat ze van zeer goede huize moeten zijn om tegenwicht te kunnen bieden aan hun dominante dochter. Ze zijn dan ook blij de opvoedingsverantwoordelijkheid te kunnen delen met groepsleiding. Misschien dat deze de confrontatie kunnen aangaan met dochterlief, vreemde ogen dwingen toch?

In de dagbehandeling blijkt de koningin een heel gewoon meisje te zijn, dat graag contact wil met andere kinderen, maar dat keer op keer ziet mislopen. Dit maakt haar verdrietig en gespannen. Als iemand maar iets te dicht in haar buurt komt, kan ze ontploffen, waardoor de ander een volgende keer het wel uit zijn hoofd zal laten om haar te benaderen. Gelukkig zijn er ook momenten dat het wel goed gaat en deze momenten vormen een basis voor een verdere uitbouw van contacten met andere kinderen. Anneke blijkt heel creatief te zijn, leuk te kunnen tekenen en knutselen en hier willen kinderen graag aan meedoen. De groepsleiding structureert deze contacten door Anneke te leren ook oog te hebben voor de inbreng van anderen, waardoor het contact geen eenrichtingsverkeer wordt of een doodlopend straatje dat voor haar speelgenootjes geen verder perspectief biedt. Inderdaad blijken vreemde ogen dwingend te kunnen zijn. Anneke is op de groep minder ongeremd driftig dan thuis, maar daar doet de groepsleiding dan ook alle moeite voor om haar daarbij te helpen. Anneke leert aangeven wanneer prikkels haar te veel worden en samen met de groepsleiding hiervoor een oplossing te zoeken. Meestal is dit een kort time-out, even tot rust komen op een hiervoor toegerust plekje in de leefgroep. De ouders leren minder omzichtig te zijn met hun dochter en duidelijker regels te stellen. Voorheen was het stellen van regels olie op het vuur in de beleving van de ouders, maar ze leren nu dat eerst een rustpauze moet worden ingebouwd voordat echt met hun dochter kan worden gesproken.

Na aanvankelijke successen verloopt de behandeling in het tweede jaar veel minder vlot. Anneke ziet op tegen alles, tegen het naar de groep gaan, tegen de overgang naar het voortgezet onderwijs die aan het einde van dat jaar moet worden gemaakt. Wat te doen? Voortgaan, intensivering met therapie, medicamenteuze ondersteuning of juist vermindering van de behandeling? Voor dat laatste opteert Anneke nadrukkelijk. Ze wil gewoon meer thuis zijn, meer een gewoon kind zijn zoals andere kinderen. De ouders blijken hier positief tegen aan te kijken. Ze voelen zich steviger in hun schoenen staan, maar vragen nog wel ondersteuning voor eventuele problemen die zich in de thuissituatie kunnen voordoen. Zo gezegd, zo gedaan. Er wordt ondersteuning van Hulp aan Huis aangevraagd en de dagbehandeling wordt beëindigd.

In deze casus zien we dat kinderen op belangrijke momenten in hun leven zelf willen bepalen hoe hun toekomst er uit zal gaan zien. Hoe klein ze ook zijn en hoe gebrekkig ze dit ook verwoorden. Een goede verstaander heeft maar een half woord nodig en zal voorkomen dat dit woord bedolven raakt onder de berg van gegevens die in de regel over kinderen in een behandeling verzameld worden.